ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে নোট আৰু খুচুৰা মুদ্ৰাৰ বিকল্প হিচাপে ‘ডিজিটেল টকা’ বা ‘ই-ৰুপী’ মুকলি কৰিবলৈ সাজু হৈছে। এই কথা মঙলবাৰে ঘোষণা কৰিছে ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেংক চমুকৈ আৰ বি আইয়ে। এই ডিজিটেল মুদ্ৰাটো ভাৰতত ১ ডিচেম্বৰৰ পৰা অৰ্থাৎ বৃহস্পতিবাৰৰ পৰা পৰীক্ষামূলকভাৱে মুকলি কৰা হ’ব ৷ পূৰ্বে আৰ বি আইৰ দ্বাৰা ডিজিটেল মুদ্ৰাৰ লেনদেনৰ কোনো ব্যৱস্থা নাছিল।
বৰ্তমান চাৰিটা বেংকে আৰ বি আইৰ সৈতে অংশীদাৰিত্ব কৰি ‘ডিজিটেল টকা’ সেৱা আৰম্ভ কৰিছে। এই বেংকসমূহ হ’ল ভাৰতীয় ষ্টেট বেংক (এছ বি আই), আই চি আই চি আই বেংক, য়েছ বেংক আৰু আই ডি এফ চি ফাৰ্ষ্ট বেংক।
প্ৰথমে আৰ বি আইয়ে ঘোষণা কৰিছিল যে পৰীক্ষামূলক ভিত্তিত ই-টকা লেনদেন কেৱল কিছুমান বিশেষ গ্ৰাহক আৰু ব্যৱসায়ীৰ মাজতহে আৰম্ভ কৰা হ’ব। যদি সফল হয় তেন্তে পৰৱৰ্তী পদক্ষেপসমূহৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হ’ব।’ডিজিটেল টকা’ বা ‘ই-টকা’ মুকলি কৰাৰ কথা আৰ বি আইৰ ঘোষণাৰ পিছত বহুলোক স্পষ্ট নহয় যে এই ডিজিটেল টকা আচলতে কি?
ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ দৰেই ‘ই-টকা’ এটা ডিজিটেল টোকেন। কিন্তু এই ডিজিটেল টকাক ভাৰতত আইনী স্বীকৃতি দিয়া হ’ব। ডিজিটেল টকাৰ দাম ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ দৰে উঠা-নমা নকৰিব। কাগজৰ নোট আৰু খুচুৰা মুদ্ৰাৰ সমান দামত ডিজিটেল টকা মুকলি কৰা হ’ব।
‘ডিজিটেল টকা’ই কেনেকৈ কাম কৰিব? সেই বিষয়ে বহুতৰে সন্দেহ আছে। বৰ্তমান অনলাইন প্ৰৱঞ্চনা আৰু ধন সৰবৰাহ বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে ডিজিটেল ধনৰ ব্যৱহাৰ কিমান সুৰক্ষিত হ’ব সেই সম্পৰ্কে বহু প্ৰশ্ন উত্থাপন হৈছে।
এই ডিজিটেল মুদ্ৰা বেংকৰ জৰিয়তে গ্ৰাহক আৰু ব্যৱসায়ীক বিতৰণ কৰা হ’ব বুলি আৰ বি আইয়ে ব্যাখ্যা কৰে। ব্যৱহাৰকাৰীয়ে কিছুমান বিশেষ বেংকে প্ৰদান কৰা ডিজিটেল ৱালেটৰ জৰিয়তে আৰু মোবাইল ফোন বা ডিভাইচত সংৰক্ষণ কৰা ডিজিটেল মুদ্ৰাৰ জৰিয়তে এই লেনদেন কৰিব পাৰে।
‘ডিজিটেল টকা’ত লেনদেন দুজন গ্ৰাহকৰ মাজত অথবা এজন গ্ৰাহক আৰু এজন ব্যৱসায়ীৰ মাজত হ’ব পাৰে বুলিও আৰ বি আইয়ে নিশ্চিত কৰিছে।
‘ডিজিটেল টকা’ৰ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা আছে যেনে বিভিন্ন এপৰ অনলাইন লেনদেন। সাধাৰণ মানুহে ব্যৱসায়ীসকলৰ সৈতে কিউ আৰ ক’ড স্কেন কৰি এই ডিজিটেল মুদ্ৰাটো পৰিশোধ কৰিব পাৰে। আৰ বি আইৰ দাবী যে এই ডিজিটেল মুদ্ৰা ব্যৱহাৰ কৰিলে যথেষ্ট নিৰাপদ হ’ব।
আৰ বি আইৰ এক বিজ্ঞপ্তিত প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি ‘ডিজিটেল টকা’ত নগদ ধনৰ দৰেই বৈশিষ্ট্য আছে। নগদ ধনৰ দৰেই ‘ই-টকা’ই মানুহক ধনৰ লেনদেনত সহায় কৰিব। কিন্তু এই ক্ষেত্ৰত এনে কোনো সুত আদায় কৰা নহয়, লগতে বেংকত নগদ ধন জমা কৰি পোৱা সুতও পোৱা নাযায়। বেংকসমূহেও এই ডিজিটেল মুদ্ৰা হিচাপে জমা কৰিব পাৰে।
আৰ বি আইয়ে লগতে কয় যে ‘ডিজিটেল টকা’ৰ উৎপাদন, বিতৰণ আৰু ব্যৱহাৰৰ সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটো সঠিকভাৱে পৰীক্ষা কৰা হৈছে। ভৱিষ্যতেও বিভিন্ন পৰীক্ষাৰ জৰিয়তে ডিজিটেল টকাৰ বিকাশৰ প্ৰচেষ্টা অব্যাহত থাকিব। ই-টকা গ্ৰাহকে যাতে সহজে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে তাৰ বাবেও বিশেষ গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও আৰ বি আইয়ে ‘ডিজিটেল টকা’ ব্যৱহাৰৰ নিৰাপত্তাৰ দিশটোও চোৱাচিতা কৰিছে।
এই মুহূৰ্তত ‘ডিজিটেল টকা’ৰ লেনদেন সকলোতে উপলব্ধ নহ’ব। আৰ বি আইয়ে প্ৰথমে দিল্লী, মুম্বাই, বেংগালুৰু আৰু ভুৱনেশ্বৰত এই সেৱা আৰম্ভ কৰিছে।বৰ্তমান চাৰিখন চহৰত পৰীক্ষামূলকভাৱে এই সেৱা আৰম্ভ কৰা হৈছে যদিও পিছত আহমেদাবাদ, ইন্দোৰ, হায়দৰাবাদ, লক্ষ্ণৌ, কোচি, গংটক, পাটনা, গুৱাহাটী আৰু ছিমলাত এই সেৱা আৰম্ভ কৰা হ’ব। পিছলৈ এই সেৱা ক্ৰমান্বয়ে সমগ্ৰ দেশতে বিয়পি পৰিব।
বর্তমান ‘ডিজিটেল টকা’ বিতৰণৰ ক্ষেত্ৰত চাৰিটা বেংকৰ অংশীদাৰিত্ব কৰা হৈছে। অৱশ্যে আৰ বি আইয়ে ভৱিষ্যতে বেংক অৱ বৰোদা, ইউনিয়ন বেংক অৱ ইণ্ডিয়া, এইচ ডি এফ চি বেংক আৰু কোটক মহিন্দ্ৰা বেংকৰ পৰাও ডিজিটেল টকা প্ৰদানৰ কথা চিন্তা কৰিছে।প্ৰয়োজন আৰু ব্যৱহাৰৰ পৰিসৰ অনুসৰি অধিক বেংকক এই সেৱা প্ৰৱৰ্তনৰ অনুমতি দিয়া হ’ব বুলিও আৰ বি আইয়ে জনাইছে।
ডিজিটেল মুদ্ৰাৰ প্ৰৱৰ্তনক লৈ আৰ বি আইয়ে দীৰ্ঘদিন ধৰি চিন্তা-চৰ্চা কৰি আহিছে। দেশত ক্ৰিপ্টো উত্থান ৰোধৰ বাবে বিকল্প ব্যৱস্থাৰ ওপৰত চিন্তা-চৰ্চা কৰি আছিল শীর্ষ বেংকটোৱে। ফলত এই ডিজিটেল মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন কৰে । যাতে চৰকাৰে সহজে লেনদেন নিৰীক্ষণ কৰিব পাৰে। যিটো খুচুৰা লেনদেনত কৰাটো অসম্ভৱ।
চৰকাৰৰ অসন্মতি সত্ত্বেও দেশত ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সী বৈধকৰণৰ সিদ্ধান্তক আৰ বি আইয়ে সদায় নাকচ কৰি আহিছে। ক্ৰিপ্টোকাৰেন্সীৰ ব্যৱহাৰ আৰম্ভ হ’লে ভাৰতীয় অৰ্থনীতিত বহু অসুবিধাৰ সন্মুখীন হ’ব লাগিব বুলি আৰ বি আইয়ে দাবী কৰে।
যদিও এই ডিজিটেল মুদ্ৰা এতিয়াৰ বাবে আৰ বি আইৰ দ্বাৰা পৰীক্ষামূলক ভিত্তিত মুকলি কৰা হৈছে, আৰ বি আইয়ে আশা কৰিছে যে অতি সোনকালে এই সেৱা দেশজুৰি আৰম্ভ কৰিব পাৰিব।
