আপোনাৰ সময় আছিল , আপোনাৰ শক্তি আছিল , আপোনাৰ এতিয়াও বাকী আছে, আপোনাৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সময়, ৰেডিঅ’ ” কুইনৰ কাল্ট গান” এয়াৰৱেভবোৰ কঁপাই তোলাৰ ৩৯ বছৰ পিছত শ্ৰোতাসকলে সন্মত হৈছিল যে, সেই অতি প্ৰিয় আৰু সময়ৰ ‘অডিঅ’ ডিভাইচৰ সৈতে বিকশিত হোৱাৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠটো এতিয়াও চুকত থাকিব পাৰে । দেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীগৰাকীয়ে বিশ্ব ৰেডিঅ’ দিৱস উপলক্ষে ৰেডিঅ’ শ্ৰোতা, আৰজে আৰু ৰেডিঅ’ সম্প্ৰচাৰ ক্ষেত্ৰৰ সৈতে জড়িত অন্যান্যসকলক শুভেচ্ছা জনোৱাৰ বাবে টুইটাৰযোগে শুভেচ্ছা জ্ঞাপন কৰে । গাঁও চে চহৰ, মন কি বাত – আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় কাৰ্যসূচী,” সুন্দৰ বালি কলা ভাস্কৰ্যৰ ওপৰত লিখা পাঠত আছে । অত্যাশ্চৰ্য বালি কলাত এটা পুৰণি ৰেডিঅ’ আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে মাইক্ৰ’ফোনত কথা পাতি আছিল । “ৰেডিঅ’টোৱে অভিনৱ কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে জীৱন উজ্জ্বল কৰি থাকক আৰু মানুহৰ সৃজনশীলতা প্ৰদৰ্শন কৰক,” প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে ১৩ ফেব্ৰুৱাৰীত টুইট কৰিছিল । আন এটা টুইটত প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ২৬ ফেব্ৰুৱাৰীত অনুষ্ঠিত হ’বলগীয়া তেওঁৰ মাহেকীয়া “মন কি বাত” সম্প্ৰচাৰৰ ৯৮ তম সংস্কৰণৰ বাবে লোকসকলক তেওঁলোকৰ ইনপুট সমূহ ভাগ বতৰা কৰিবলৈও কয় । ইউনেস্কোৱে ২০১১ চনত জনপ্ৰিয় মাধ্যমটো উদযাপন কৰিবলৈ বছৰি বিশ্ব ৰেডিঅ’ দিৱস পালন কৰাৰ ঘোষণা কৰিছিল । এই বছৰৰ বিষয়বস্তু হৈছে ‘ৰেডিঅ’ আৰু শান্তি’ ।
১৯৬০ ৰ দশকৰ কথা, নেমিচান্দ বাৰোলাৰ বয়স আছিল প্ৰায় ১০ বছৰ আৰু ৰেডিঅ’ চিলনৰ স্পষ্ট সুৰবোৰ মনত আছে, যিয়ে তেওঁৰ চহৰ আজমেৰৰ এখন পাণ দোকানত ৰেডিঅ’ৰ পৰা বজাইছিল আৰু অলস আবেলিৰ অনুভৱ বৃদ্ধি কৰিছিল । “যেতিয়া মই কোনো কাম কৰি থাকোঁ বা কৰোঁ তেতিয়া ৰেডিঅ’ই মোক বিচলিত নকৰে, টিভি বা মোবাইল ফোনৰ দ্বাৰা এয়া সম্ভৱ নহয় । মই ৰেডিঅ’ শুনিবলৈ মোৰ কাম বন্ধ কৰিব নালাগে,” বাৰোলাই পিটিআইক কয় । এইটো তেওঁৰ কালিৰ পৰা তেওঁৰ বৰ্তমানৰ সৈতে সম্পৰ্ক, মহান সামাজিক স্তৰযি চহৰবোৰক গাওঁৰ সৈতে বান্ধি ৰাখে, দৰিদ্ৰৰ পৰা ধনী । এসময়ত সংগীতৰ প্ৰৱণতা, ক্ৰিকেট খেল আৰু দেশৰ দূৰৱৰ্তী কোণত থকা বাতৰিৰ সৈতে সম্পৰ্ক ৰাখিবলৈ জীৱনৰেখা আছিল আৰু এতিয়াও বহুতৰ বাবে এক মুখ্য আধাৰ ।
সোমবাৰে বিশ্ব ৰেডিঅ’ দিৱসত, এই মাধ্যমটোৰ সৰলতা, উপলব্ধতা আৰু অভিগম্যতাই এতিয়াও অসংখ্য বাতৰি চেনেল আৰু সংগীত ষ্ট্ৰীমিং সেৱাৰ যুগত বাৰোলাৰ পছন্দবোৰক ৰেডিঅ’ৰ পুৰণি-সাংসাৰিক আকৰ্ষণৰ সৈতে সংযোগ কৰে, বিশেষজ্ঞসকলে কয়, “ৰেডিঅ’ হৈছে এক অতি সুবিধাজনক আৰু সহজ মাধ্যম যাক যিকোনো স্থানত যিকোনো লোকে প্ৰৱেশ কৰিব পাৰে । আপোনাক ইণ্টাৰনেট সংযোগৰ প্ৰয়োজন নাই, ইয়াক চলাবলৈ আপোনাক বিদ্যুতৰ প্ৰয়োজন নাই আৰু আপুনি শুনিবলৈ ইয়াৰ সন্মুখত বহিব নালাগে , ” অল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ’ৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত সম্প্ৰচাৰক আৰু অতিৰিক্ত সঞ্চালক জৈনেন্দ্ৰ সিঙে কয়ে ।
ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ ছেটৰ দিন বোৰ দীঘলীয়া হৈছে কিন্তু স্মাৰ্টফোন, প্লেলিষ্ট অনুকূলিত কৰা অডিঅ’ প্লেটফৰ্ম, গাড়ীত এফএম ৰেডিঅ’ আৰু চনিৰ মিউজিক ষ্ট্ৰীমিং ‘বক্স’ কাৰাভান’ৰ দৰে ডিভাইচৰ সৈতে ৰেডিঅ’ শুনাৰ উপায় বৃদ্ধি পাইছে । গ্ৰাম্য অঞ্চল আৰু অৰ্থনৈতিকভাৱে উপেক্ষিত শাখাবোৰত, বহু সংখ্যক লোকে প্ৰাথমিক মোবাইল ফোনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে যিবোৰ এক অন্তৰ্নিহিত ৰেডিঅ’ সুবিধাৰ সৈতে আহে । লকডাউনৰ সময়ত, যেতিয়া মানুহে ইণ্টাৰনেটৰ বাবে তেওঁলোকৰ ফোন ৰিচাৰ্জ কৰিবলৈ ধনৰ অভাৱ হৈছিল, তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ মৌলিক ফোনবোৰলৈ ঘূৰি আহিছিল আৰু ৰেডিঅ’ত বিনামূলীয়াকৈ শৈক্ষিক কাৰ্যসূচী শুনিছিল, ” তাই কৈছিল।
যদিও বাৰোলাৰ ৰেডিঅ’ৰ প্ৰতি থকা প্ৰেম এনে এক যুগৰ পৰা আহিছে যেতিয়া দৃশ্যমান মাধ্যমটো জনসাধাৰণৰ ওচৰলৈ যোৱা নাছিল, হায়দৰাবাদৰ ২৫ বছৰীয়া মিডিয়া পেছাদাৰী ফলক আফশানে কয় যে ৰেডিঅ’ তেওঁৰ প্ৰথম প্ৰেম আছিল কাৰণ ইয়াৰ সতী হিন্দী আৰু উৰ্দুৰ পৰিশোধিত মিশ্ৰণ । “মই মোৰ হিন্দী আৰু উৰ্দু উন্নত কৰাৰ বাবে অল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ’ৰ সৈতে আৰম্ভ কৰিছিলো, যি অৱশেষত দ্বিতীয় প্ৰকৃতি হৈ পৰিণত হৈছিল , লগতে মোৰ দেউতাই ৰেডিঅ’ত সংগীত শুনি ভাল পাইছিল, সেয়েহে মেহেদী হাছানৰ গজল হওঁক বা ঊষা উথুপৰ গান হওঁক, কিবা এটা সদায় বজোৱা হ’ব,” আফশানে কয় ।
দুটা পৃথক যুগৰ শ্ৰোতা, বাৰোলা আৰু আফশান কিন্তু ৰেডিঅ’ৰ অস্বীকাৰযোগ্য আকৰ্ষণৰ দ্বাৰা সংযুক্ত ভাৰতীয়ৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে । ৰেডিঅ’ৰ স্থায়ী আকৰ্ষণ শেহতীয়া অৰ্থনৈতিক সমীক্ষাৰ পৰা স্পষ্ট হয় যিয়ে উল্লেখ কৰিছিল যে, যোৱা কেইবছৰমানত এফএম ৰেডিঅ’ বিকশিত হৈছে । ইয়াৰ মতে, ব্যক্তিগত এফএম ৰেডিঅ’ ষ্টেচনৰ সংখ্যা ডিচেম্বৰ ২০১৫ ত সমাপ্ত হোৱা তিনিমাহত ২৪৩ ৰ পৰা জুন ২০২২ ত সমাপ্ত হোৱা তিনিমাহত ৩৮৮ লৈ বৃদ্ধি হৈছে । এফ.এম. ৰেডিঅ’, সাধাৰণতে মনোৰঞ্জন কাৰ্যসূচীৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, সামূহিক ৰেডিঅ’ কেন্দ্ৰৰ জৰিয়তে নগৰ অঞ্চলৰ প্ৰব্ৰজনকাৰী লোকসকলক সেৱা আগবঢ়ায় । জয়মানে উল্লেখ কৰিছিল যে, ই স্থানীয় গাওঁবাসী, প্ৰব্ৰজনকাৰী শ্ৰমিক আৰু তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ বাবে তেওঁলোকৰ সমস্যাবোৰৰ বিষয়ে কথা পাতিবলৈ আৰু এখন চহৰত সাংস্কৃতিক সংযোগ বিচাৰিবলৈ এক “মিডিয়া স্পেচ” সৃষ্টি কৰে যিখন চহৰত তীব্ৰ গতিত নগৰীকৰণ কৰা হৈছিল ।
২০০৯ চনত ইয়াৰ আৰম্ভণিৰ পৰা, গুৰগাঁও কি আৱাজ পাঁচ লাখতকৈও অধিক অনন্য শ্ৰোতা আৰু ৫০,০০০ ৰৰো অধিক শ্ৰোতা লৈ বৃদ্ধি পাইছে যিসকলে অনলাইন ৰেডিঅ’ কাৰ্যসূচী শুনিছে । এই লোকসকল কেৱল ভাৰতৰ নহয়, সমগ্ৰ বিশ্বৰ । গতিকে এইটো এটা ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন যিটো ঘটিছে, ” তেওঁ লগতে কয় , এইটো ব্যক্তিগত পৰ্যায়ত সম্প্ৰচাৰকসকলৰ সৈতে সংযোগ কৰাৰ সামৰ্থ্য যিয়ে ৰেডিঅ’ক ইয়াৰ অধিক আধুনিক আৰু দৃশ্যমান সমকক্ষৰ ওপৰত এক প্ৰান্ত প্ৰদান কৰিছে ।
দিল্লীৰ বুৰাৰীত তেওঁৰ বাৰান্দাত বহি গোটেই দিনটো সংগীত শুনাৰ সৰল আনন্দৰ উপৰিও, এজন অৱসৰপ্ৰাপ্ত চৰকাৰী কৰ্মচাৰী বিনোদ গৌতমে উপস্থাপকৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰি আনন্দ পায় আৰু আত্মীয়সকলে তেওঁলোকক ফোন কৰি গৌৰৱ কৰি কয় যে, তেওঁলোকে তেওঁৰ নাম শুনিছে । “মই বিগত বছৰবোৰত বিবিধ ভাৰতী আৰু এফএম গোল্ডৰ বহুতো উপস্থাপকৰ সৈতে কথা পাতিছো, মই এতিয়াও কৰিছোঁ । মই এবাৰ এজন উপস্থাপকৰ ওচৰত অভিযোগ কৰিছিলো যে, তেওঁলোকে নিয়মীয়ালোকৰ পৰা ফোন নলয়, ঢিলাটো সহজে সংশোধন কৰা হৈছিল, ৬৪ বছৰীয়া বৃদ্ধজনে কয় । তেওঁ যোগ দিছিল যে আনকি এটা শান্ত ৰেডিঅ’ চেনেলৰ নিম্ন গুণগুণনিয়ে তেওঁক শান্ত কৰে ।
আনহাতে, দূৰদৰ্শন ক্ৰমান্বয়ে “মূৰ্খ বাজে কথাৰ উৎস” হৈ পৰিছে, তেওঁ কয় । ৰেডিঅ’ চিটি লক্ষ্ণৌৰ আৰজে প্ৰতীকৰ মতে, তেওঁলোকৰ শ্ৰোতাসকলৰ সৈতে ব্যক্তিগত পৰ্যায়ত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ সক্ষম হোৱাটো ৰেডিঅ’ৰ এক উপহাৰ । আমি ভাল পাওঁ যে, প্ৰতিটো বয়সৰ মানুহে বন্ধুৰ দৰে আমাৰ সৈতে কথা পাতে । তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ আৱেগ, তেওঁলোকৰ অনুভূতি আমাৰ সৈতে ভাগ বতৰা কৰে । আমি আনকি আমাৰ শ্ৰোতাসকলৰ সৈতে গোলকীয় বিষয়বোৰ আলোচনা কৰিছো, প্ৰতীকে কয় ।
ইণ্টাৰনেটৰ বৰ্ধিত প্ৰৱেশৰ সৈতে, প্ৰতীকৰ দৰে ৰেডিঅ’ উপস্থাপকসকলেও সামাজিক মাধ্যমৰ মঞ্চত তেওঁলোকৰ দৰ্শকৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰা আৰম্ভ কৰিছে । বাৰোলা, আফশান আৰু গৌতম আৰু আন অগণন লোকৰ বাবে, ৰেডিঅ’ হৈছে সেই পুৰণি বন্ধু যি “ইফালে সিফালে থাকিব লাগে, ‘কাৰণ আমি আপোনাক অনুভৱ কৰিব পাৰোঁ, যেতিয়া আমি এই সকলো দৃশ্যৰ পৰা ভাগৰি পৰিম”।
